Τι είναι ένας άνθρωπος που επαναστατεί
; Είναι ένας άνθρωπος που λέει όχι. Με το ότι αρνείται κάτι, δε σημαίνει ότι
παραιτείται, είναι επίσης ένας άνθρωπος που λέει ναι, από την πρώτη κιόλας
κίνηση. Απλά αυτό το όχι υποδηλώνει την ύπαρξη ενός ορίου. Σημαίνει.. «ως εδώ
αυτή η συνθήκη». Δηλώνει την εξέγερσή του σε κάτι το οποίο ως χθες δεχόταν (Αλ.
Καμύ)
Εκείνη τη
στιγμή μετατρέπεται μέσα του το «θα μπορούσαν να είναι καλύτερα τα πράγματα»
στο «οφείλουν να γίνουν καλύτερα τα πράγματα». Και επάνω σε αυτή τη δέσμευση
τοποθετεί όλες του τις δυνάμεις ακόμη και την πιθανότητα να συντριβεί και μετά
να βάλει κι ένα τέλος μονάχος του. Πίσω από κάθε εξέγερση υπάρχει κάποια “αξία”,
όχι αυστηρώς προσωπική, κάποια “απαίτηση” η οποία συμπεριλαμβάνει επίσης κι
άλλα πλάσματα.
Σε τούτη τη
μοναδική για κάθε άνθρωπο στιγμή, επιτελείται μια επανάσταση της οποίας
το κίνητρο ενυπήρχε, παρ’ όλο που δεν ήταν φανερό. Τη στιγμή που απορρίπτει την
υποταγή του για άλλη μια μέρα στις συνθήκες ξεκινάει ωστόσο μια διαδικασία που
έχει αναδρομική δυναμική. Και μια
ακολουθία από πρωτοφανείς δυνάμεις εγείρονται μέσα του. Κάθε «δεν πειράζει» και
κάθε «έτσι μάλλον έχουν τα πράγματα» που τον ηρεμούσε ή ακινητοποιούσε στο
παρελθόν (είναι υποχρεωμένος και) το κάνει τώρα ένα «πειράζει» και «έτσι ήταν
έως τώρα τα πράγματα , αλλά όχι πλέον» . Κάθε κίνηση εξέγερσης από μια συνθήκη
επικαλείται σιωπηλά μια αξία. Σιωπηλά. Δεν είναι μια (δια)δήλωση, να ακουστεί
και να αναλυθεί. Είναι μια προσωπική εμπλοκή σε μια ακολουθία αλλαγών πολύ-πολύ
υποκειμενική για να την διαπραγματευτεί αυτός που ξεσηκώθηκε ή να την εξηγήσει.
Δεν τον αφορά κι όλας αυτή η φθορά που χρειάζεται για να την εξηγήσει , γι αυτό
και φαίνεται σκληρός. Το πραγματικά σκληρό δεν είναι να τον
παρακολουθείς ωστόσο, το πραγματικά σκληρό θα ήταν να είσαι στη θέση του. Να είχες πει εσύ ένα όλα ή τίποτα.
Αυτό το κομμάτι
, οι λίγες παραπάνω αράδες, είναι υπερ-αρκετές για να κατανοήσει εκείνος που
τον «παρακολουθεί» τους λόγους για τους οποίους δεν «είδε έγκαιρα την εξέγερση αυτού
του ατόμου να έρχεται». ‘Ομως επειδή αιφνιδιάζεται, αισθάνεται προσωπικά
προδομένος, υπεύθυνος, βαλλόμενος, αδικημένος, αισθήματα που ασχολούνται , όχι
με τον άνθρωπο που έκανε την δήλωση «όχι πια», αλλά με το δικό του εγώ, το εγώ
του παρατηρητή, είτε είναι πατέρας, σύντροφος, γιός, φίλος είτε αδελφός. Η
διαδικασίες αυτές ουδόλως κάμπτουν εκείνον που πράττει. Είτε αντιμετωπίσει
μνησικακία, είτε χλεύη, είτε συκοφαντηθεί, είτε τον τυλίξουν σε κλισέ, είτε
απλά τον διαγράψουν και τον αγνοούν σημαντικά του πρόσωπα, αυτό δεν επηρεάζει
την πορεία του, επειδή το δύσκολο για εκείνον δεν είναι τώρα, το δύσκολο ήτανε
μέχρι να ξεκινήσει.
Συχνά, για να
μην πούμε πάντα, η αφορμή που προκάλεσε το «έως εδώ» δεν είναι η αφορμή της
επανάστασης. Χάνοντας το απόθεμα υπομονής του ο εξεγερμένος άνθρωπος επεκτείνει
την άρνησή του σε όλα όσα αποδέχονταν προηγουμένως. Από τα παρεάκια που τον
θεωρούσαν συμφιλιωμένο με το μέτριο αυτό, εκείνο, το παραπέρα και αναλόγως του
απευθύνονταν, πράγμα που τώρα αυτός δεν ονομάζει συμφιλιωμένο αλλά «υποταγμένο»
μέχρι και τον τρόπο που περιέγραφαν οι γύρω του το μέλλον του, μια προβλέψιμη
ακολουθία από «φυσιολογικές» εξελίξεις οι οποίες τώρα, στο δικό του μυαλό από «φυσιολογικές»
έχουν αποκτήσει τον χαρακτηρισμό «μοιραίες». Από εκείνη τη στιγμή ο
επαναστατημένος άνθρωπος σηκώνει ένα σύνθημα που λέει ότι «υπάρχουν πράγματα
για τα οποία αξίζει τον κόπο να…» και είναι διατεθειμένος να παίξει τα ρέστα του για να τα διεκδικήσει.
Εδώ είναι
σημαντικό να ειπωθεί ότι την ίδια στιγμή κόβεται η σύνδεση αυτού του ατόμου με
το «Θείον». Πρόκειται για μια απαράβατη επίπτωση επίσης μη κατανοητή, εκείνοι
που τον παρατηρούν εξακολουθούν να του εύχονται «θεία φώτιση» και να πιστεύουν
ότι αφήνοντάς του εικονίσματα και Αγίες Γραφές στο κομοδίνο θα τον κλονίσουν.
Τι είναι το «Θείον» ; Είναι μια διαδικασία που δίνει όλες τις απαντήσεις πακέτο
και τέλος. Είναι καταφυγή απαραίτητη για τον υποταγμένο άνθρωπο. Από τη στιγμή
που θέσεις μέσα σου τα καίρια ερωτήματα, σπάζεις την κρυστάλλινη σύνδεσή σου με
Εκείνο και αναλαμβάνεις ιδεολογική δράση. Κάθε θέσφατο μπαίνει στο αμόνι και η
έκβαση είναι αυτή καθ’ αυτή η ίδια σου η επανάσταση. Δεν κοιτάζεις επάνω, στον
ουρανό, για να κατέβει η απάντηση στην αγωνία, κοιτάζεις κάτω, στη γη, και σε σένα τον ίδιο, στις δυνάμεις και στα
χέρια σου. Για τους κοντινούς παρατηρητές, ο εξεγερμένος είναι ο «απολωλός» και
η συντριβή του είναι προκαθορισμένη, γι αυτό, από αγάπη, ειλικρινή, αλήθεια το
γράφω αυτό, του εύχονται να έλθει εγκαίρως ο επαναπατρισμός του στη «χώρα των
κάθετων & δεδομένων απαντήσεων». Στη χώρα του «Θείου». Είναι και πάλι το
δικό τους εγώ που λειτουργεί: σπάζοντας το καλούπι του, ο εξεγερμένος άνθρωπος,
ξεσηκώνει μια θύελλα γύρω του, απειλή για ολονών τα εύθραυστα καλούπια. Γίνεται
ένας αγέρας που μεταφέρει σαν σκόνη μιαν
αμφιβολία για όλων τις ατομικές επιλογές. Κανένας δεν θέλει να αναμετρηθεί
άκαιρα με αυτά τα ερωτήματα, έχει το δικαίωμα να μην αναμετρηθεί, ή να το κάνει
άλλη φορά, αργότερα, αλλά όχι την ίδια στιγμή με τον επαναστατημένο άνθρωπο.
Εδώ λοιπόν μπορεί ο ίδιος ο επαναστατημένος
να γίνει άδικος, κακεντρεχής , επιθετικός και να χάσει τις γέφυρες με ανθρώπους
που είναι σημαντικοί για τη συνέχεια της ζωής του. Δεν είναι απλό… χρειάζεται
συγκρότηση για να μην περάσει πάνω από αποκαθηλωμένες σχέσεις προκειμένου να
μείνει όρθιος. Αν το πετύχει, εξασφαλίζει ένα πιο γόνιμο χωράφι για το όποιο
μέλλον του.
Ας πάρουμε τώρα ένα παράδειγμα. Ένας καθηγητής
κάτω από συνθήκες αφόρητου εργασιακού περιβάλλοντος παραιτείται από το Δημόσιο.
Πως θα αντιδρούσανε οι άνθρωποι που τον περιβάλλουν και πόσο θα επηρέαζε του
καθενός η γνώμη αυτόν τον άνθρωπο που έπραξε ένα αδιανόητο ρεσάλτο ; Σε πόσους
θα καθότανε να εξηγήσει ; Πόσοι συνάδελφοι θα πλημμυρίζονταν από μια
ανακατωσούρα μήπως είναι κότες που αυτοί κάθονται ; Πως θα τον αποκαλούσανε τα
παιδιά του που θα γίνονταν μάρτυρες μιας οικονομικής προσαρμογής χάνοντας
κομμάτια από την ασφάλεια που ένιωθαν ; Η μάνα του, υπάρχει περίπτωση να τον
εμψυχώσει ; Και η σύντροφός του, κυρίως εάν δεν το προείδε να έρχεται, σε τι θα
μείνει εστιασμένη ; Στην δική του μεγάλη επανάσταση ή στο πώς, γιατί, εκείνη
βρέθηκε προ τετελεσμένων γεγονότων ; Άλλη συμφωνία δεν είχανε κάνει, τότε όταν.. ;
Ο ίδιος ο άνθρωπος,
έχει διαπράξει μια πράξη που ενέχει μιαν “αξία” και αυτή η αξία είναι ότι ούτε
σε μένα αλλά ούτε και σε κανέναν άλλον αξίζει να του συμπεριφέρονται έτσι, «απλά
επειδή έτσι έχουν τα πράγματα». Και όσον αφορά στους άλλους γύρω, παίρνουν ίσως
ό,τι ανέχονται κι όσο ακόμα θα το ανέχονται και αυτό που παίρνουν μάλλον είναι
αυτό που τους αξίζει… Όσον όμως αφορά τον ίδιο, που διέπραξε την εξέγερση το “έτσι
έχουν τα πράγματα” , δεν είναι πλέον
εκεί. Το “έτσι πρέπει να γίνουν τα πράγματα”, είναι πλέον εκεί και το έχει
αντικαταστήσει. Και το ρίσκο ; Ναι, υπάρχει, είναι τεράστιο, μάλιστα πολλές φορές
θα τον γεμίσει φόβο και θα του προκαλέσει βύθισμα, αλλά να γυρίσει εκεί που
ήτανε ; Όχι. Το καταλαβαίνετε ; Να γυρίσει εκεί που ήτανε δε θα το κάνει, γιατί
εάν δεν είχε το μέταλλο δεν θα είχε φύγει εξ’αρχής.